Trong thế giới kinh doanh hiện đại, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp sản xuất như hóa mỹ phẩm, may mặc, điện tử… chúng ta thường xuyên nghe đến các thuật ngữ “sản xuất” và “gia công“. Mặc dù cả hai đều liên quan đến việc tạo ra sản phẩm, nhưng chúng đại diện cho hai mô hình kinh doanh và vai trò hoàn toàn khác biệt.
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa sản xuất và gia công không chỉ giúp các doanh nghiệp định hướng chiến lược kinh doanh mà còn giúp người tiêu dùng hiểu rõ hơn về nguồn gốc và quy trình tạo ra sản phẩm mà họ sử dụng. Hãy cùng khám phá những điểm khác biệt cốt lõi này.
Sản xuất (Manufacturing) là gì?
Sản xuất là quá trình toàn diện từ việc biến đổi nguyên vật liệu thô thành sản phẩm hoàn chỉnh thông qua một chuỗi các công đoạn chế tạo, lắp ráp, và kiểm tra chất lượng. Một doanh nghiệp sản xuất thường sở hữu toàn bộ hoặc phần lớn các yếu tố sau:
- Sở hữu thương hiệu và thiết kế sản phẩm: Doanh nghiệp tự mình nghiên cứu, phát triển ý tưởng, thiết kế và định hình sản phẩm theo chiến lược thương hiệu riêng.
- Kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng: Từ việc tìm kiếm, nhập khẩu nguyên vật liệu, đến quy trình sản xuất, đóng gói, và đôi khi cả phân phối.
- Sở hữu nhà máy, dây chuyền và công nghệ: Doanh nghiệp đầu tư vốn lớn vào cơ sở hạ tầng sản xuất, máy móc, công nghệ và quy trình kỹ thuật.
- Đội ngũ R&D (Nghiên cứu và Phát triển) riêng: Liên tục cải tiến sản phẩm, nghiên cứu công thức mới, ứng dụng công nghệ mới để nâng cao chất lượng và tạo ra sự khác biệt trên thị trường.
- Chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng và rủi ro: Mọi vấn đề phát sinh từ chất lượng sản phẩm, lỗi sản xuất, hay các rủi ro pháp lý đều do doanh nghiệp sản xuất gánh chịu.
- Hoạt động marketing và phân phối: Tự mình xây dựng chiến lược marketing, quảng bá thương hiệu và thiết lập hệ thống phân phối sản phẩm ra thị trường.
Ví dụ: Các tập đoàn lớn như Unilever (với OMO), P&G (với Ariel), Samsung, Apple… đều là các nhà sản xuất theo đúng nghĩa. Họ tự nghiên cứu, phát triển sản phẩm, sở hữu nhà máy và chịu trách nhiệm toàn bộ về sản phẩm của mình từ A đến Z.
Gia công (OEM/ODM) là gì?
Gia công là hình thức một doanh nghiệp thuê một đối tác bên ngoài (gọi là nhà máy gia công, nhà sản xuất theo hợp đồng – Contract Manufacturer) để thực hiện một phần hoặc toàn bộ quy trình sản xuất sản phẩm theo yêu cầu và thiết kế của mình.
Các hình thức gia công phổ biến bao gồm:
- OEM (Original Equipment Manufacturer): Nhà máy gia công sản xuất sản phẩm theo thiết kế có sẵn của khách hàng, sau đó dán nhãn hiệu của khách hàng đó. Khách hàng chịu trách nhiệm về thiết kế, marketing, phân phối.
- ODM (Original Design Manufacturer): Nhà máy gia công không chỉ sản xuất mà còn tự nghiên cứu, thiết kế sản phẩm, sau đó bán lại cho khách hàng và khách hàng đó dán nhãn hiệu của mình.
- CM (Contract Manufacturing): Thuật ngữ chung cho việc thuê bên thứ ba sản xuất.
Đặc điểm của gia công:
- Sở hữu thương hiệu thuộc về bên đặt hàng: Doanh nghiệp thuê gia công là chủ sở hữu của thương hiệu và chịu trách nhiệm về hình ảnh, marketing, phân phối sản phẩm.
- Nhà máy gia công thực hiện sản xuất: Nhà máy gia công sở hữu cơ sở vật chất, máy móc, nhân công và kinh nghiệm sản xuất. Họ nhận đơn hàng, sử dụng nguyên liệu (có thể do bên đặt hàng cung cấp hoặc tự mua theo yêu cầu) để sản xuất.
- Rủi ro và trách nhiệm được chia sẻ: Rủi ro về sản xuất, chất lượng kỹ thuật thuộc về nhà máy gia công, trong khi rủi ro về thị trường, thương hiệu thuộc về bên đặt hàng.
- Không cần đầu tư lớn vào nhà máy: Doanh nghiệp đặt gia công không cần bỏ vốn lớn để xây dựng và vận hành nhà máy, giảm thiểu rủi ro về tài chính và vận hành.
- Tập trung vào thế mạnh cốt lõi: Doanh nghiệp có thể tập trung nguồn lực vào R&D, marketing, bán hàng, phát triển thương hiệu thay vì quản lý sản xuất phức tạp.
Ví dụ: Một thương hiệu nước giặt mới muốn tham gia thị trường nhưng không có nhà máy. Họ có thể thuê một nhà máy sản xuất nước giặt chuyên nghiệp để gia công sản phẩm theo công thức, thiết kế bao bì của họ, sau đó dán nhãn hiệu riêng và đưa ra thị trường.
Khi nào nên chọn gia công? Khi nào nên sản xuất?
Nên chọn GIA CÔNG khi:
- Là startup hoặc doanh nghiệp nhỏ, muốn thử nghiệm sản phẩm trên thị trường mà không cần đầu tư lớn.
- Muốn ra mắt nhanh, tận dụng công thức có sẵn từ nhà máy.
- Không có đội ngũ R&D hay kỹ thuật sản xuất.
VD: Bạn muốn ra mắt dòng nước giặt thương hiệu riêng. Thay vì xây nhà máy, bạn hợp tác với một nhà máy gia công nước giặt để sản xuất và đóng gói theo nhãn hiệu của bạn.
Nên chọn TỰ SẢN XUẤT khi:
- Doanh nghiệp đã phát triển ổn định, có khả năng đầu tư lâu dài.
- Muốn kiểm soát chất lượng, bí quyết công thức, nguyên liệu đầu vào.
- Mục tiêu mở rộng quy mô lớn và tối ưu chi phí trên mỗi đơn vị sản phẩm.
Ví dụ: Một thương hiệu lớn như Unilever, P&G sở hữu nhà máy riêng để sản xuất hàng loạt sản phẩm với công suất lớn và tiêu chuẩn nghiêm ngặt.
Mặc dù có những điểm khác biệt rõ ràng, cả sản xuất và gia công đều đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Lựa chọn mô hình nào phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh, nguồn lực tài chính và mục tiêu dài hạn của từng doanh nghiệp.
Đối với người tiêu dùng, việc hiểu rõ hai khái niệm này giúp chúng ta có cái nhìn minh bạch hơn về quy trình tạo ra sản phẩm, từ đó đưa ra lựa chọn tiêu dùng thông thái và tin tưởng vào chất lượng sản phẩm mà mình đang sử dụng. Nếu bạn đang muốn tìm nhà máy sản xuất và gia công uy tín, THT chính là giải pháp tối ưu nhất cho doanh nghiệp của bạn.
Hãy liên hệ với THT Việt Nam để đượ tư vấn và hỗ trợ nhanh nhất !
